7 апрел соли 2024 – Рӯзи умумиҷаҳонии саломатӣ таҳти шиори “Саломатии ман-ҳуқуқи ман”

Ин иди муҳим барои ҳар як нафаре мебошад, ки дар бораи саломатӣ, ҷисми солим ва рӯҳи қавӣ ғамхорӣ мекунад. 7 апрели соли 1948 аввалин Ассамблеяи умумиҷаҳонии тандурустӣ пешниҳод кард, ки Рӯзи умумиҷаҳонии саломатӣ аз таъсиси рӯзи ТУТ таҷлил карда шавад. Аз соли 1950 инҷониб ҳамасола 7 апрел Рӯзҳои умумиҷаҳонии саломатӣ таҷлил карда мешаванд. Ҳамасола Рӯзи умумиҷаҳонии саломатӣ таҳти шиори муайян ва дорои мавзӯи мушаххас баргузор мешавад. Мавзӯи 7 апрели соли 2024 «Саломатии ман ҳуқуқи ман аст». Ин шиор ба мо хотиррасон мекунад, ки ҳуқуқ ба саломатӣ яке аз ҳуқуқҳои асосии инсон аст, ки татбиқи ҳамаи ҳуқуқҳои дигари мо ба он вобаста аст.

Ҳама одамон, сарфи назар аз нажод, миллат, ҷинс ва синну сол ба ҳаёт ва саломатӣ ҳуқуқ доранд. Он аз таваллуд ба мо тааллуқ дорад ва ҳам ҳуқуқ ба некӯаҳволии комили ҷисмонӣ ва рӯҳӣ ва ҳуқуқ ба ёрии тиббии арзанда ва дастрасро дар бар мегирад. Ин ҳуқуқ ҳам дар Эъломияи умумии ҳуқуқи башар ва ҳам дар Сарқонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон сабт шудааст. Ҳама аъзои созмон ҳадди аққал як созишномаи байналмилалиро имзо кардаанд, ки дастрасии шаҳрвандон ба хизматрасонии тиббии баландсифатро кафолат медиҳад.

Мавзӯи 7 апрели соли 2024 «Саломатии ман ҳуқуқи ман аст». Ин шиор ба мо хотиррасон мекунад, ки ҳуқуқ ба саломатӣ яке аз ҳуқуқҳои асосии инсон аст, ки татбиқи ҳамаи ҳуқуқҳои дигари мо ба он вобаста аст.

Ҳама одамон, сарфи назар аз нажод, миллат, ҷинс ва синну сол ба ҳаёт ва саломатӣ ҳуқуқ доранд. Он аз таваллуд ба мо тааллуқ дорад ва ҳам ҳуқуқ ба некӯаҳволии комили ҷисмонӣ ва рӯҳӣ ва ҳуқуқ ба ёрии тиббии арзанда ва дастрасро дар бар мегирад. Ин ҳуқуқ ҳам дар Эъломияи умумии ҳуқуқи башар ва ҳам дар Сарқонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон сабт шудааст. Ҳама аъзои созмон ҳадди аққал як созишномаи байналмилалиро имзо кардаанд, ки дастрасии шаҳрвандон ба хизматрасонии тиббии баландсифатро кафолат медиҳад.

Саломатӣ, тавре ки ТУТ муайян кардааст, танҳо набудани беморӣ нест. Саломатӣ ҳолати некӯаҳволии комили ҷисмонӣ, рӯҳӣ ва иҷтимоӣ мебошад. Тибқи маълумоти ТУТ, саломатии инсон 20% муҳити зист, 50% аз тарзи зиндагӣ ва танҳо 10% аз системаи тандурустӣ вобаста аст. Бо афзоиши шукуфоии ҷомеа, хатарҳои асосии саломатӣ ба омилҳои рафторӣ мегузаранд: тамокукашӣ, истеъмоли машрубот, тарзи ҳаёти нишастаро, холестирини баланд. Мушкилоти маъмулӣ ба монанди фишори баланди хун, вазни зиёдатӣ ва глюкозаи баланди хун, ки қаблан хатари рафторӣ ҳисобида мешуданд, ҳоло мубодилаи моддаҳо ҳисобида мешаванд.

Одатан, дар саросари ҷаҳон барномаҳои маълумотӣ дар ин рӯз оғоз мешаванд, ки нисбат ба рӯзи саломатӣ барои давраи хеле дарозтар пешбинӣ шудаанд.

Дар арафаи Рӯзи умумиҷаҳонии саломатӣ, рӯзҳои 5-6 апрел соли равон МД «МҶТКТО» бо дастгирии лоиҳаи «BaSIC– Таъсиси системаи ҳамгироишудаи кӯмаки аввалияи тиббию санитарӣ дар Тоҷикистон » чорабинии иттилоотию маърифатӣ барои мактаббачагон ташкил намуд.

Дар доираи чорабинӣ викторина оид ба масъалаҳои саломатӣ, презентатсия оид ба ташаккули тарзи ҳаёти солим аз синни соли мактабӣ гузаронида шуд. Дар бораи ғизои солим ва тамоюлҳои ҷавонон ба истеъмоли ғизои носолим дар ғизои ҳаррӯза баҳсҳои ҷолиб сурат гирифтанд. Воқеан, дар айни замон фоизи фарбеҳӣ дар байни кӯдакон ва калонсол хеле баланд аст, ки ин ба сифати саломатӣ низ таъсир мерасонад. Ба мактаббачагон тавсияҳои ғизои ТУТ пешниҳод карда шуданд, ки аз он нигоҳ доштани мубодилаи дурусти энергия ва вазни мӯътадил, гузаштан ба истеъмоли моҳӣ, тухми зағир, чормағз, кунҷит ва равғани зағир ва ғайра, канорагирӣ аз ғизо бо кислотаҳои транс-равғанӣ, зиёд кардани фоизи истеъмоли меваю сабзавот, лӯбиёгӣ, чормағз ва ғалладона, маҳдуд кардани истеъмоли шакар ва намак, истеъмоли танҳо намаки йоднок. Ба мактаббачагон ва муаллимон оид ба муайян ва арзёбии индекси вазни бадан (ИВБ), инчунин бо мақсади минбаъд муайян кардани ИВБ ва мубодилаи тавсияҳои натиҷавӣ бо дӯстон ва оилаи худ омӯзонида шуданд.

ТУТ фаъолияти доимии ҷисмониро ҷузъи асосӣ ва муҳимтарини саломатӣ номид. Фаъолияти ҷисмонӣ ҳама гуна ҳаракатро дар бар мегирад, хоҳ сайру гашт, рақс, бозӣ, варзиш. Дар ҷаҳони муосир камфаъолияти ҷисмонӣ яке аз сабабҳои пайдоиши бисёр бемориҳои ғайрисироятӣ, аз қабили саратон, диабети қанд ва бемориҳои дил мебошад. Ин чаҳорумин сабаби асосии марги ҷаҳонӣ мебошад.

Дар доираи чорабинӣ намоиши маводи иттилоотӣ-таълимӣ оид ба тандурустӣ баргузор гардид.

Рӯзи 6 апрели соли 2024 МД «МҶТКТО» бо дастгирии лоиҳаи «BaSIC» мизи мудавварро бо тренерони тибби оилавӣ ва кормандони тиббӣ ташкил намуд, ки дар ондастовардҳо, монеаҳо ва қадамҳои минбаъда дар самти фарогирии умумӣ бо хизматрасониҳои тиббӣ баррасӣ шуданд.